عکس هوایی با نقشه برداری هوایی باهم متفاوت است ، از نقطه نظر تصویر ، نقشه، یک تصویر قائم از سطح زمین است. این تصویر به یک نسبت معین (که اصطلاحاً مقیاس نقشه نامیده میشود) کوچک شدهاست. به عبارت بهتر، پرتوهایی که نقاط روی سطح زمین را بر روی سطح یک نقشه تصویر میکنند موازی یکدیگر بوده و در نتیجه تصویر حاصل به یک نسبت مشخص کوچک میشود؛ ولی عکس برداری هوایی یک تصویر مرکزی است و پرتوهایی که نقاط روی سطح زمین را بر روی فیلم دوربین تصویر میکنند همگی از یک نقطه به نام مرکز تصویر (مرکز پرسپکتیو) عبور میکنند. مقیاس یک نقشه برداری هوایی در سرتاسر سطح یک نقشه، ثابت است در حالیکه مقیاس یک عکسهوایی در سرتاسر سطح آن یکسان نیست. یکسان نبودن مقیاس در سطح یک عکسبرداری هوایی به علت یکسان نبودن ارتفاع نقاط گوناگون در سطح عکس رخ میدهد. ارتفاع نقاط گوناگون بر روی سطح یک نقشه به روشهای متنوعی نوشته میشود یا به نمایش درمیآید، در صورتی که اندازهگیری اختلاف ارتفاع نقاط بر روی عکسهای هوایی، احتیاج به تخصص، مهارت و تجهیزات ویژه دارد. از سوی دیگر، عوارض قراردادی مانند مرزهای سیاسی، تقسیمات کشوری، اسامی عوارض و … بر روی نقشهها نوشته میشوند، در حالی که یک عکسبرداری هوایی فاقد این نوع از اطلاعات است
نقشه برداری هوایی یا مهندسی نقشهبرداری ، شاخهای از علوم مهندسی است که به جمع آوری، آماده سازی، ذخیره سازی، پردازش، مدیریت، تحلیل، تلفیق، بازیابی و انتقال دادههای مکان مرجع میپردازد.
معمولاً عملیات نقشهبرداری شامل دو مرحله برداشت (یا اندازهگیری و محاسبه) و ارائه نتایج کار است. در مرحله اندازهگیری، از وسایل و دستگاهها (نظیر توتال استیشنها، تئودولیتها، جیپیاس و …) و نیز روشهای مختلفی استفاده میشود تا دادههای لازم برای مرحله دوم بدست آید. نتایج کار به صورتهای آنالوگ (نقشه، مقاطع طولی و عرضی و…) یا رقومی (مانند جدولها، مدلهای رقمی زمین) ارائه میگردد.
امروزه با پیشرفته تر شدن پهپادها و افزایش قابلیت های آنها نقشه برداری هوایی نیز دچار تحولات عظیمی شده است.نقشه برداری هوایی به دو شیوه انجام می شود.
روش اول نقشه برداری هوایی با استفاده از عکس ها و تصاویر و سپس پردازش آنها می باشد که به آن فتوگرامتری گفته می شود. روش دوم نقشه برداری هوایی با بازتاب نور لیزر که لایدار (Lidar) نامیده میشود. پهپادها و ربات های پرنده هر دو روش را انجام می دهند و بسته به دقت و نوع پروژه روش نقشه برداری تعیین می شود.
۱- پهپادها توانایی حمل بار محدودی دارند و به همین دلیل نمیتوان دوربینهای دقیق و مترک فتوگرامتری را بر روی آنها استفاده نمود. عدم استفاده از دوربینهای متریک میتواند تأثیرات منفی بسیاری را ایجاد نماید. البته روند روبه رشد تکنولوژی در این بخش باعث تولید دوربینهای کارآمدی شده و امیدهای بسیاری را برای ما ایجاد کرده است.
۲- ارتفاع پرواز پهپادها محدود بوده و صرفاً میتوان از آنها برای تولید نقشههای بزرگمقیاس استفاده نمود. پرواز در ارتفاع اندک باعث میشود اثر تغییرات توپوگرافی در مقیاس عکسها بیشتر شود و ثبات کمتری را در خصوص مقیاس عکسبرداری شاهد خواهیم بود.
۳- به دلیل فیزیک و اندازه کوچکی که دارند، در مقابل تغییرات ناگهانی هوا و چالههای هوایی مقاومت کمتری از خود نشان میدهند. به همین دلیل میبایست هنگام نقشه برداری با پهپاد شرایط جوی را با حساسیت بیشتری کنترل نمود. عواملی مانند سرعت و جهت باد، میزان نور آفتاب و توپوگرافی منطقه تأثیر مستقیمی بر کیفیت کار فتوگرامتری با پهپاد دارند.
۴- به دلیل نوسانات بسیاری که در مسیر حرکت و زاویه عکسبرداری پهپاد اتفاق میافتد، میزان پوششهای طولی و عرضی عکسها را بیشتر در نظر میگیرند. افزایش پوشش طولی تأثیر چندانی بر هزینههای پروژه ندارد، اما پوشش عرضی زیاد باعث کاهش فاصله عرضی خطوط پرواز و افزایش زمان و هزینه کار میگردد.
در فتوگرامتری با استفاده از هواپیما یا پهپاد تصاویری از منطقه مورد نظر تهیه میشود. برای اینکه امکان استخراج ارتفاعات از روی عکسها وجود داشته باشد عکسها باید دارای پوشش طولی و عرضی مناسب باشند. این عکسها پس از طی مراحل مختلف و انجام محاسبات و پردازشهای لازم، تبدیل به نقشه میشوند. تهیه نقشه برداری هوایی با استفاده از نرمافزارهای خاص تبدیل عکس به نقشه انجام میشود. تهیه نقشه، با نظارت سازمان نقشه برداری کشور و یا سازمان جغزافیایی نیروهای مسلح انجام میپذیرد. تهیه نقشه مطابق با استانداردهای ملی تولید نقشه انجام میشود. این استانداردها توسط سازمان نقشه برداری هوایی کشور تهیه شده است
برای نقشه برداری هوایی با پهپاد ابتدا عدم وجود مانع در پرواز باید بررسی گردد به نحوی که شرایط دید نقطه به نقطه مخابراتی بهینه باشد. همچنین فضای کافی و بدون مانع برای فرود پرنده و چرخش آن هنگام فرود وجود داشته باشد. همچنین سرعت باد و شرایط جوی لحاظ شود. پس از شناسایی منطقه طراحی پرواز صورت می گیرد که باید در اینجا به بررسی شرایط توپوگرافی، شرایط آب و هوایی (جهت باد)، شرایط نوری و همچنین محدودیت های مخابراتی، بررسی از لحاظ مقررات بین المللی و داخلی و تعیین ارتفاع پرواز با توجه به دقت مسطحاتی و ارتفاعی موردنظر پرداخت. در حالتی که پوشش طولی حداقل ۷۰ در صد و پوشش عرضی ۴۰ در صد است، استحکام هندسی شبکه بالا رفته و از پدیده لولا شدن بین مدل ها جلوگیری می شود.
مرحله بعد شامل طراحی نقاط کنترل زمینی است که این مرحله از کار می تواند قبل از پرواز و یا بعد از پرواز صورت گیرد. نقاط کنترل سه بعدی باید دارای آرایش هندسی مناسبی باشند به طوری که دورتادور منطقه را بپوشانند. تراکم نقاط کنترل معمولاً بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ متر است. پس از راه اندازی پهپاد و کنترل های قبل از پرواز (علی الخصوص پرنده های عمودپرواز کالیبراسیون شتاب سنج و کنترل ایستائی باتری، ملخ ها و آنتن) عملیات پرواز با رعایت هماهنگی های نظامی و انتظامی شروع می شود. عملیات پرواز شامل سه مرحله برخاست، پرواز و ناوبری و فرود است. پس از فرود پهپاد کنترل های بعد از پرواز و تخلیه داده ها صورت می گیرد. این داده ها پس از بررسی شرایط توسط متخصصان و پردازش های لازم اطلاعات مورد نظر را بر روی صفحه نمایش داده می شود.
شاخه دیگری از علم فتوگرامتری که از اهمیت و کاربردهای ویژه ای برخوردار است، فتوگرامتری زمینی یا برد کوتاه نامیده می شود. علت این نام گذاری این است که فاصله دوربین تصویربرداری تا جسم بسیار کم شده و در حد چند صد متر تا چند سانتیمتر می باشد. بطور کلی بسته به وضعیت منطقه و یا جسم، دوربین در حالت برد کوتاه یا می تواند بر روی یک پرنده بدون سرنشین نصب شده و از بالای یک منطقه تصویربرداری کند. و یا اینکه دوربین دست یک شخص باشد و یا بر روی وسیله ای بر روی زمین نصب شود و از یک منطقه کوچک و یا یک جسم کوچک تصویربرداری ک
فتوگرامتری برد کوتاه بر اساس نوع کاربرد می تواند به دو دسته تقسیم بندی کرد ۱-فتوگرامتری توپوگرافی ۲- غیر توپوگرافی دسته بندی شود. ۱-در فتوگرامتری توپوگرافی، هدف تهیه نقشه های توپوگرافی یا منحنی میزان، تولید DEM ، DSM و … از یک منطقه است.
۲- در فتوگرامتری غیرتوپوگرافی هدف تهیه اطلاعات مکانی و انجام اندازه گیری های خاص از اجسام صنعتی، پزشکی و یا عوارضی از این دست است.
حال که با وضعیت فتوگرامتری برد کوتاه بطور کلی آشنا شدیم، متوجه شدیم که استفاده از پرنده های بدون سرنشین در تصویربرداری هوایی در زمره محاسبات و پردازش های فتوگرامتری برد کوتاه قرار می گیرد. به همین دلیل اکثر نرم افزارهای مورد استفاده در بحث پهپاد فتوگرامتری، جهت مدلسازی اجسام و عوارض کوچکتر هم استفاده می شود.
از آنجا که دپوهای شرکت از نظر شکل ظاهری بسیار نامنظم هستند و این خطای نقشه برداری زمینی را تا ۱درصد و شکل ظاهری منظم تا ۳ درصد مقدار واقعی افزایش میدهد، استفاده از روش فوتوگرامتری دقت کار را تا رسیدن به خطای کمتر از ۱درصد باال میبرد که این در حجم باالی دپوها بسیار عدد چشم گیری خواهد شد.
مزایای روش نقشه برداری هوایی یا فتوگرامتری با پهپاد نسبت به روش کلاسیک :
۱- به عنوان مثال خطای نقشه برداری زمینی برای حجم ۲ میلیون مترمکعب برابر ۱۴۳ هزار متر مکعب خواهد شد در حالی که خطای نقشه برداری هوایی تنها ۲۳ هزار متر مکعب خواهد بود.
۲ - سرعت انجام نقشه برداری هوایی بسیار بالاتر از نقشه برداری زمینی است. به طوری که میتوان روزانه تا ۳۳۳ هکتار را به صورت یکجا برداشت نمود.
۳ - از آنجا که این روش با استفاده از عکس های هوایی انجام می شود، این عکس ها دید کلی از کار را به شکل قابل لمس و مشاهده نشان می دهد.
۴ - با توجه به مدت زمان اجرای آن هزینه های اجرایی کمتری نسبت به نقشه برداری زمینی دارد
۵ - امکان تهیه نقشه از مناطق صعب العبور و یا با دسترسی محدود
شرکت مهندسین مشاور سپهر عمران با کادری مجرب و متخصص در زمینه نقشه برداری هوایی پروژه های عمرانی رقابت خود را با رقبای خود تحت عنوان شرکت پیمانکاری نقشه برداری در اصفهان شروع کرد و همواره با تجارب به دست آورده گام های محکم تری در پروژه های بعدی برداشته و توانسته پیشرفت چشم گیری در این زمینه به دست آورد. شرکت پیمانکاری نقشه برداری هوایی در اصفهان با مهندسین مشاور خود توانسته با بهره گیری از تجهیزات روز نقشه برداری و نیز نقشه برداران مجرب و متخصص کار خود را ادامه داده و موفق به عقد پیمان های مختلف با ادارات و ارگانهایی از قبیل جهاد سازندگی ، شرکت برق منطقه ای ، شرکت آب و فاضلاب ، تعاونی های مسکن ، شهرداریهای سطح استان، ستاد بازسازی مناطق زلزله زده ، اداره کل اوقاف و امور خیریه و ..... گردید.
هم اکنون شرکت مهندسین مشاور سپهر عمران در شهر اصفهان با افزایش و به روز کردن لوازم و تجهیزات خود موفق به گسترش خدمات خود در سراسر کشور گردیده است. این شرکت با استفاده از دانش روز فتوگرامتری و نرم افزارهای مربوطه و با بهره گیری از پرنده های بدون سرنشین خود ( پهپاد ) کلیه عملیات نقشه برداری مسطحاتی و ارتفاعی اعم از کاداستر شهری و نیمه شهری و توپوگرافی را با سرعتی بسیار بالا و منطبق بر استانداردهای سازمان نفشه برداری به انجام میرساند.